Ένα βιβλίο σταθμός στην σύγχρονη ελληνική πεζογραφία
«Ονομάζομαι Μυρσίνη Παναγιώτου. Γεννήθηκα στο Παρίσι στις 25 του Ιούλη, 1949. Κατοικώ οδός Σινώπης 10, μοναχή μου. Ο πατέρας μου δεν κάνει τίποτα, η μητέρα μου έχει πεθάνει. Έχω αγωνιστεί στα χρόνια της δικτατορίας στην αρχή ως μέλος του Ρήγα. Προκηρύξεις και έντυπα γενικά…Έγινα αριστερή, υποθέτω ο πρώτος μου γκόμενος, ο Παύλος, ότι συνετέλεσε αποφασιστικά…Για τις ικανότητες και τις αδυναμίες μου δεν έχω τι να πω. Και τέλος πάντων πότε νιώθω ένας θεός και πότε ένα πλάσμα.»
Η Αρχαία σκουριά είναι το πρώτο μυθιστόρημα της Μάρως Δούκα που κυκλοφόρησε το 1979 και αποτελεί μυθιστόρημα-τοιχογραφία μιας εποχής. Τα περισσότερα γεγονότα που περιγράφονται είναι ιστορικά, αλλά η Μάρω Δούκα, κι εδώ είναι το αξιοσημείωτο, δεν γράφει ιστορία παρά περιγράφει την πορεία μιας φοιτήτριας στα χρόνια της δικτατορίας με τις ψυχολογικές διακυμάνσεις ζώντας σε ένα αρκετά εύπορο αλλά νοσηρό οικογενειακό περιβάλλον.
«…μονίμως είχα να λογοδοτώ και να απολογούμαι…είναι αλήθεια πως όταν μιλούμε πονάμε λιγότερο ή αποξεχνιόμαστε. Κι εγώ απέκτησα τη συνήθεια να μιλώ διαρκώς μέσα μου, καθώς οι αποτυχημένοι που δεν το παραδέχονται. Γι’ αυτό χάνω τον ειρμό των σκέψεων μου, σπάνια καταφέρνω να ‘μαι ακριβής, συνήθως λοξοδρομώ, κι όταν το αντιλαμβάνομαι είναι αργά πια…είναι σαν να μιλώ χωρίς προορισμό, ούτε να δείξω ούτε να αποδείξω τίποτα»
Το βιβλίο είναι μια συνεχής άρνηση που καταλήγει σε μια συγκλονιστική κατάφαση. Η Δούκα τολμά και τραβά την κουρτίνα και αποκαλύπτει το εξωτερικό και εσωτερικό τοπίο της εποχής της. Και αυτή είναι η μαγεία του κάθε έργου να φτάνει στις μύχιες διαστάσεις του. Ο κάθε συγγραφέας, κι αυτό είναι πάγια θέση μου, περιγράφει και αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο όταν έχει στα ρουθούνια του την μυρωδιά της εποχής του.
«Σε μια στιγμή με ρώτησε τι θα ‘λεγα αν χωρίζαμε. Του λέω τι να πω; Με ξαναρώτησε, κάπως μαλακωμένος, αν τον αγαπώ. Του είπα ότι τον αγαπώ. Μετάνιωσα όμως που του το ‘ πα τόσο εύκολα. Ήθελα να τον ρωτήσω αν μ’ αγαπά κι αυτός, μα δεν ένιωθα την ανάγκη, έβλεπα τους εαυτούς μας και τους αντιπαθούσα…με κοίταξε στα μάτια: πάντως ότι κι αν γίνει, θα μείνουμε καλοί φίλοι…η φιλία, του λέω, είναι αυθύπαρκτη κι αυτάρκης, δεν στέκει φιλία εκεί που ξεφτίζει ο έρωτας»
Η αστή ηρωίδα της Μάρως Δούκα θα τσαλακωθεί από όλες τις πλευρές θα γονατίζει και θα σηκώνεται, ολότελα μπερδεμένη, συγκρατημένη αλλά και αναίσθητη με μια ευαισθησία που γραντζουνά. Μεταφέρθηκε στην μικρή οθόνη το 1983 από την Ερτ2.
Ο Σταντάλ λέει πως η πολιτική σε ένα μυθιστόρημα μοιάζει με πυροβολισμό σ’ ένα σαλόνι. Η συγγραφέας τραβά την σκανδάλη και ταράζει την μακαριότητα. Ένα μυθιστόρημα γνώσης, συγκίνησης και αληθινής περισυλλογής.
Το μυθιστόρημα «H Αρχαία Σκουριά» της Μάρως Δούκα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Λίγα βιογραφικά για την συγγραφέα
Γεννήθηκε στα Χανιά το 1947 και ανήκει στην λογοτεχνική γενιά του ’70. Ξεκίνησε με την νουβέλα της «Πηγάδα» και μέχρι σήμερα έχει γράψει συνολικά 17 βιβλία. Έχει ευρύ πεδίο λογοτεχνικής δράσης όπως διηγήματα, μυθιστορήματα, πεζογραφήματα, κριτικές και μελέτες. Για το βιβλίο της «Αρχαία σκουριά» έχει τιμηθεί με το βραβείο Νίκος Καζαντζάκης από το δήμο Ηρακλείου. Επίσης για το μυθιστόρημα της «Πλωτή πόλη» με το β’ κρατικό βραβείο μυθιστορήματος (1983) και το 2005 με το βραβείο πεζογραφίας Κώστα Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το μυθιστόρημα της «Αθώοι και φταίχτες». Αποτελεί αναμφισβήτητα μια σημαντική μορφή της λογοτεχνίας μας.
18
