Με αφορμή το περίφημο «Πορτρέτο του Nτόριαν Γκρέι» του Oscar Wilde, που κάνει πρεμιέρα σήμερα στο Studio Κυψέλης και ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην εκδοχή του John Osborne, ο Γιώργος Λιβανός που το σκηνοθετεί και ο Στάθης Παναγιωτίδης που ερμηνεύει τον εμβληματικό Ντόριαν, μας μιλάνε για την παράσταση και όχι μόνο.

 

Συνέντευξη στον Γιάννη Ζαμπατή

 

 

Ο Γιώργος Λιβανός είναι αριστούχος της Αν. Δρ. Σχ. «Περίακτος» (1992). Απόφοιτος Συντήρησης Αρχαιοτήτων. Συμμετείχε σε σεμινάριο του Κέντρου Αρχαίου Δράματος Δεσμοί των Παπαθανασίου – Γεωργουσόπουλου (master class) ενώ δούλεψε με το Γιώργο Ρεμούνδο (αμερικάνικο musical) και τον Τάπα Σουντάνα (τεχνική μάσκας).

Αριστούχος στο τραγούδι του Ελ. Ωδείου με καθηγήτρια την Μυρτώ Δουλή. Εργάστηκε στο Εθνικό θέατρο, στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών, Επίδαυρο, Ηρώδειο, και ελεύθερο θέατρο. Έπαιξε την Αθηνά στα Αρχαία Ελληνικά σε σκηνοθεσία Άννας Συνοδινού, στις Ευμενίδες.

Σκηνοθέτησε 16 παραστάσεις στο ελεύθερο θέατρο σε μεγάλα festivals και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Θεατροποίησε και μετέφρασε τον «Ξένο» για το Αντιθέατρο. Έγραψε το παιδικό «Ταξιδευτής». Μεταφράζει θεατρικά έργα και δύο φορές βρέθηκε υποψήφιος για το βραβείο μετάφρασης Μάριος Πλωρίτης. Ιδρυτής της ομάδας «Θεατρίνων Θεατές».

 

 

Ο βραβευμένος ηθοποιός Στάθης Παναγιωτίδης είναι απόφοιτος της Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης «Σύγχρονο Θέατρο Αθήνας» του Γιώργου Κιμούλη και με σπουδές  στην μονωδία και την βυζαντινή μουσική επιστρέφει στην Κοζάνη.

Σπούδασε επίσης κινηματογραφική σκηνοθεσία και πραγματοποιεί σεμινάρια υποκριτικής. Έχει επίσης εξειδίκευση  στην παραγωγή ήχου ανθρώπινης φωνής κάνοντας μαθήματα τόσο σε επαγγελματίες ηθοποιούς όσο και σε τραγουδιστές

 

 

Γιώργο και Στάθη χαίρομαι που επιτέλους μας δίνεται η ευκαιρία να μιλήσουμε για θέατρο και μάλιστα σαν αρχή για ένα ιδιαίτερο έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας που ανεβαίνει σε ένα από τα θεατράκια της γειτονιάς μου, το Studio Κυψέλης, που έχει εδραιωθεί με το ρεπερτόριο του στο πάνθεον των ιστορικών θεατρικών χώρων της Κυψέλης.

Πείτε μου κατ’ αρχήν λίγο για το ιστορικό της παράστασης, πότε και πως ξεκίνησε η ιδέα για το ανέβασμα της;

Γιώργος: Ήταν μια ιδέα που μας ήρθε εν μέσω συζήτησης με το Βασίλη Μπουζιώτη, στενό μου φίλο, συνεργάτη και πρόσφατα εκλιπόντα, πριν δύο χρόνια που ψάχναμε το προσεχές ρεπερτόριο των Θεατρίνων θεατές.

Απλά δεν ήθελα να πατήσω στην γνωστή εκδοχή της αγαπημένης μου Ροζίτας Σώκου, που έχει χαρακτηρίσει το έργο στην Ελλάδα, γιατί είχε ήδη ανεβεί στο θέατρο μου το Studio Κυψέλης προ δεκαετίας σε μια πολύ καλή παράσταση από τον Πάνο Κατέρη.

Έτσι μέσω του ατζέντη μου κατάφερα να εξασφαλίσω τα δικαιώματα της εκδοχής του John Osborne, που έχει ανεβεί σε πολλές χώρες , για παράδειγμα στο Εθνικό θέατρο της Αγγλίας και στη χώρα μας έρχεται για πρώτη φορά από την δική μας ομάδα.

 

Το έργο αυτό του Oscar Wilde είναι γνωστό ότι έχει ένα ιστορικό με λογοκρισία και τροποποιήσεις από τον συγγραφέα, με παραδοχή από ειδικούς ότι το πρωτότυπο ήταν ανώτερο αυτού που τελικά κυκλοφόρησε, αλλά και παγκόσμια μετέπειτα αναγνώριση. Εσείς σε ποια εκδοχή πατάτε και ποια η περίφημη εκδοχή του John Osborne που θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα;

Γιώργος: Ο Osborne, επιχειρεί μια άριστη θεατροποίηση του μυθιστορήματος , χρησιμοποιεί -φυσικά- την πλήρη κολασμένη εκδοχή και την ολοκληρώνει τολμώ να πω εκφράζοντας και τη δική του σκληρή κριτική στην Αγγλία του 1890, στους θεσμούς, στα ήθη και στους ανθρώπους. Ο Dorian Gray του Osborne, είναι ένα ζωντανό σημερινό πλάσμα που από την εφηβική αγνότητα περνά στη φθορά της συνειδητής άφεσης στην ακολασία που τον οδηγεί στα άκρα.

Ο Osborne δίνει ανάγλυφη την προσωπικότητα όλων των βασικών ηρώων και της πλήρους διαδρομής του Dorian προς τη δική του ωρίμανση.

Με σκληρό προκλητικό τρόπο και με γλαφυρή γλώσσα, πολύ κοντά σε αυτή του Wilde, δημιουργεί το δικό του ολοκληρωμένο αριστούργημα που το χαρακτηρίζει και το έντονο σασπένς. Η δράση τρέχει γάργαρο νερό!

 

 

Με ποια κριτήρια και από ποιον έγινε το casting που θα πλαισιώσει την παράσταση και πως ο Στάθης Παναγιωτίδης βλέπει τον εμβληματικό ήρωα που ενσαρκώνει;

Γιώργος: Από το Εθνικό ως τις συνεργασίες μου με σημαντικά σχήματα (Μαριάννα Τόλη παραδείγματος χάριν) ως τη δική μου ομάδα, με χαρακτηρίζει η φήμη της εξαιρετικής διανομής στα έργα που είτε σκηνοθετώ είτε έτυχε να είμαι σύμβουλος.

Δίνω τεράστια σημασία στο συγγραφέα και διαβάζοντας ένα κείμενο έχω ήδη έτοιμη τη διανομή στο μυαλό μου με δύο εναλλακτικές στον κάθε ρόλο. Έχω κάνει ακροάσεις αλλά βλέπω και πολύ θέατρο για να έχω προσωπική άποψη στο τι μου πηγαίνει.

Ο Στάθης ήταν η πρώτη μου επιλογή για τον εξαιρετικά απαιτητικό ρόλο του Dorian Gray γιατί τον θεωρώ πραγματικά ιδανικό για το ρόλο, μια που έχουμε ξανασυνεργαστεί και τον εμπιστεύομαι! Θα συζητηθεί η ερμηνεία του, όπως και όλη η παράσταση γι΄ αυτό πασχίζουμε εδώ κι ένα χρόνο.

Αλλά και η υπόλοιπη διανομή έχει εξαιρετικούς ηθοποιούς τον Γιάννη Τσιώμου, την Αγάπη Μανουρά, το Μάνο Χατζηγεωργίου, την Νίνα Ακτύπη, τον Σωτήρη Αντωνίου και τον πρωτοεμφανιζόμενο Γιώργο Καρταζά.

Ο καθένας από μας – παίζω κι εγώ- δίνει τον καλύτερο του εαυτό και ο πήχης είναι ήδη πολύ ψηλά για μας.

Στάθης: Για τα κριτήρια επιλογής δεν είμαι εγώ ο υπεύθυνος να απαντήσω, αλλά σίγουρα αισθάνομαι πολύ όμορφα όταν είμαι η επιλογή των σκηνοθετών για τέτοιους μεγάλους ρόλους. Σε κάθε ρόλο βλέπω και αναγνωρίζω κομμάτια του εαυτού μου, πολλές φορές ανακαλύπτω και αυτό ίσως και να είναι λίγο θα λέγαμε επικίνδυνο.

Όταν ανεβαίνεις πάνω στην σκηνή κουβαλάς όλο το παρελθόν σου αλλά και το μέλλον, μέσα σ’ αυτή τη γέφυρα παρελθόν, μέλλον,  βρίσκεται η τέχνη, ο ρόλος, για να στα ενώσει και έτσι γίνεται πραγματικότητα η θεατρική πράξη τον παρόντα χρόνο.

Γι αυτούς τους ρόλους θα μπορούσες να μιλάς ώρες και μέρες άλλωστε έχουν γραφτεί τόσες αναλύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο . Προσωπικά, η ανάγνωση που έχω κάνει πάνω στο κείμενο στηρίζεται πάνω στα ίδια λόγια του συγγραφέα που αναφέρονται μέσα από τον δημιουργό του Πορτρέτου.

 

 

Σίγουρα θα έχετε πολλές εικόνες από τις δεκάδες διασκευές και ανεβάσματα του έργου, όπως και από την ιστορική μετάδοση του στο ραδιόφωνο το 1977 από το θέατρο Έρευνας. Κατά πόσον έχουν επηρεάσει ή βοηθήσει στην νέα αυτή εκδοχή που θα δούμε;

Γιώργος: Έχω δει τα σπουδαιότερα και πάντα θυμάμαι την άριστη εκδοχή του Ποταμίτη στο Έρευνας, που την είχα δει όμως παιδάκι στην τηλεόραση. Ο Δημήτρης μάλιστα τον καιρό της συνεργασίας μας στο Έρευνας με παρότρυνε να παίξω το Dorian.

Αποφάσισα να ασχοληθώ με το έργο μεγαλώνοντας λίγο, οπότε μου ανάθεσα το Μπάζιλ που τον αγάπησα εξαιρετικά. Σύνθετος και απαιτητικός ρόλος, όπως όλοι στους σημαντικούς δραματουργικά συγγραφείς.

Δεν κράτησα καμιά από τις δεκάδες εικόνες που είχα από τα ανεβάσματα που έχω δει γιατί ανέκαθεν ήθελα να έχω σκηνοθετικό οδηγό μόνο το κείμενο και εξαιρετικούς συνεργάτες στον κάθε τομέα.

Στάθης: Αυτή την φορά επέλεξα να μην δω απολύτως τίποτα, συνειδητά, ήθελα η επιρροή μου σε προσωπικό επίπεδο να ήταν μόνο μέσα από εμένα και μιας που είχαμε και χρόνο αρκετό λόγο πανδημίας, ευκαιρία ήταν να ενεργοποιήσω κάποιες λειτουργίες του εαυτού μου που ήταν αφημένες είτε ηθελημένα είτε όχι, το αποτέλεσμα επί σκηνής οπότε…

 

Τι πιστεύετε ότι πρέπει να προσέξει κανείς στο δύσκολο επιχείρημα της θεατρικής μεταφοράς ενός βιβλίου και μάλιστα τόσο διάσημου και αμφιλεγόμενου;

Γιώργος: Το βιβλίο δεν είναι αμφιλεγόμενο όσο αφορά την ποιότητα του αλλά την προκλητικότητα του όταν γράφτηκε και ίσως και τη Μεταφυσική του δυναμική. Σε αυτά τα δύο εγώ επικεντρώνω φροντίζοντας να μην ξεφύγω ούτε από την εποχή – σημαντικό να αποτυπώνεις σκηνικά τα δεδομένα στην περίοδο τους – αλλά και από το χαρακτηριστικό ύφος του Wilde.

Με γνώμονα τη γραφή του Osborne θαρρώ ότι τα καταφέραμε. Άλλωστε και το ίδιο το πρωτότυπο έχει εν πολλοίς θεατρική γραφή. Αυτό που εμείς τονίσαμε είναι η κολασμένη διαδρομή του Dorian, με τη γλαφυρότητα που θα επιθυμούσε ο συγγραφέας.

Άλλωστε υπάρχει το προηγούμενο, το να χαρακτηρίσει ο ατζέντης μας το ανέβασμα του look back in anger (Οργισμένα νιάτα) από τους θεατρίνων θεατές σαν το καλύτερο στην Ελλάδα κι ένα από τα καλύτερα στον κόσμο και επιθυμούμε να το ακούσουμε και φέτος!

Στάθης: Αυτό που πιστεύω πάντα,  σεβασμός στον συγγραφέα και στο έργο του αλλά κυρίως στον θεατή. Πάντα σε αυτού του είδους τις μεταφορές πέφτουμε στην παγίδα να ξαναγράψουμε ένα καινούργιο έργο και λειτουργούμε και ως συγγραφείς όπου αυτό είναι κατανοητό, αλλά από το να μεταφέρω ένα έργο μιας άλλη εποχής στο σήμερα βάζοντας στοιχεία του σήμερα για να έρθει πιο κοντά στον θεατή με το να παρουσιάσω ένα εντελώς άλλο κείμενο που συμβαίνει συχνά, υπάρχει μεγάλη διαφορά .

 

 

«Ο Ντόριαν είναι το θύμα του εθισμού που είναι η μεγαλύτερη πληγή των ελευθεριών που επινόησε ο πολιτισμός ανά τους αιώνες. Η φρίκη του χτες είναι η ηδονή του σήμερα, η ανία του αύριο…» Ανασύροντας αυτή την φράση από το αρχείο της ΕΡΤ πείτε μου δυο λόγια που σας έρχεται στο μυαλό.

Γιώργος: Ένα αγνό πλάσμα γόνος μεγάλης οικογένειας βγαίνει από το Πανεπιστήμιο που ήταν έγκλειστος. Είναι αγνός και έντιμος. Μπαίνοντας στην υψηλή μετα-βικτωριανή κοινωνία που τον επιθυμούν και λόγω την μοναδικής του εξωτερικής εμφάνισης δέχεται σαν «λευκό βιβλίο» επιρροές και επιδράσεις από ανθρώπους που τον καθορίζουν.

Η συναίσθηση του πόσο όμορφος είναι μέσω μια αποτύπωσης του σε πορτρέτο σε συνδυασμό με όσο παρασύρεται και γνωρίζει, κάνουν το βιβλίο πυκνογραμμένο και ιδιαίτερο. Όλα όσα έμαθα με οδήγησαν στις πληγές μου, με κατέστρεψαν θα μπορούσε να μονολογεί…

Στάθης: Δεν είναι τυχαίο που μέσα στο κείμενο αναφέρει και το έργο «Ορλάντο» και κατά σύμπτωση έχω παίξει και σκηνοθετήσει το συγκεκριμένο έργο.

Μερικές φορές όσο και να προσπαθείς να αναλύσεις αυτούς τους ρόλους χάνεις την πιο ουσιαστική δουλειά που είναι του ηθοποιού, το τι προσπαθείς να φέρεις στο φως για τον θεατή. Εγώ αυτό που οδηγώ όσο μπορώ και όσο τα καταφέρνω ίσως και όχι είναι -πάντα βέβαια μέσα από τις οδηγίες του Γιώργου- να ταυτίσω τον θεατή με τον Ντόριαν.

Ότι στην ουσία θα μπορούσε να συμβεί σε οποιονδήποτε, οπουδήποτε, χωρίς να χρίζει κολακευτικής αξίας θέασης όπως νομίζουμε εμείς ότι θα πρέπει να είναι ο Ντόριαν ή ο κάθε Ντόριαν. Άλλωστε η άποψη του συγγραφέα για το όμορφο είναι ξεκάθαρη μέσα στο κείμενο.

 

 

Και όλα αυτά θα συμβούν στο Studio Κυψέλης που έχει χαρακτηρισθεί ως ένα Pocket Theater ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Μεγάλη η ιστορία του, όμως για τώρα δυο λόγια θα ήθελα από εσάς σαν μέλη των Θεατρίνων θεατές, για να μας βάλετε στο κλίμα.

Γιώργος: Ένας αγαπημένος και τιμημένος από κοινό και ειδικούς – σημαντικά sites έχουν τιμητικά εκτιμήσει τη δουλειά μας- που ξανανοίγει πλήρως ανακαινισμένο και πιστό στους σημερινούς υγειονομικούς κανόνες για να προσφέρει το λιθαράκι του στον πολιτισμό και φέτος.

Με κέντρο βάρος στο Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ που συγκεντρώνει εξαιρετικά και δοκιμασμένα ονόματα συνεργατών, Γιάννης Σολδάτος, Μίμης Πλέσσας, Καίτη Ιμπροχώρη, Χαρά Μπακονικόλα, Δέσποινα Βολίδη, Ροζίτα Σώκου, Γιάννης Τσιώμου, Ειρήνη Τσότρα, Αντώνης Μανδρανής, Νταίζη Λεμπέση και τόσοι άλλοι που βοήθησαν να ολοκληρωθεί αυτή η τόσο φιλόδοξη παραγωγή αισιοδοξούμε ότι θα σημάνει την αναγέννηση μιας ήδη πετυχημένης πορείας.

Φτιάξαμε ένα θέατρο για να ανεβούν ιδιαίτερες παραστάσεις που θα αφήσουν το αποτύπωμα τους και εκεί στοχεύουμε & φέτος. Με ένα ρεπερτόριο τολμώ να πω μοναδικό. Γιατί το pocket δεν είναι αναγκαστικά μικρό!

Στάθης: Το θέατρο του Γιώργου το θεωρώ το διπλανό μου σπίτι και τον ίδιο φυσικά.

 

Ποια είναι η σχέση και η θέση σας σε αυτήν την Ομάδα των θεατρίνων θεατές και τι προσδοκάτε για το μέλλον της;

Γιώργος: Τη δημιουργήσαμε με την Καίτη Ιμπροχώρη και το Γιάννη Τσιώμου και αργότερα εντάχθηκε και ο Γιάννης Σολδάτος για να αφήσουμε το δικό μας θεατρικό αποτύπωμα όχι μόνο με την όσο μπορούμε άριστη παραστασιοποίηση αλλά κυρίως με την εισαγωγή στο ελληνικό θέατρο έργων σημαντικών και πρωτοπαρουσιαζόμενων στη χώρα μας.

Με σταθερό πυρήνα δημιουργικό (Μιρόν- Μπεράτη- Χαλατζίδης- Χατζηγεωργίου – Πάτροκλο κ.α.) είμαστε πάντα ανοικτοί σε νέες εξαιρετικές συνεργασίες που κάθε φορά τα ίδια τα έργα μας επιβάλλουν και οραματιζόμαστε ένα μεγαλύτερο θέατρο και ακόμα περισσότερα πετάγματα.

Στάθης: Εύχομαι ο Γιώργος να συνεχίζει για πολλά χρόνια να κάνει αυτό που με τόσο προσωπικό κόπο έχτισε.

 

 

Θα ήθελα με δυο λόγια να μου πείτε ίσως κάποια σημαντική εμπειρία από την καριέρα σας στον χώρο της τέχνης που υπηρετείτε, που σας δίνει δύναμη να μοχθείτε για ένα καλύτερο θέατρο.

Γιώργος: Η γνωριμία και η συνεργασία με συγκλονιστικούς δημιουργούς αφ΄ ενός (Συνοδινού,  Ποταμίτης,  Μπούχλης,  Ντουφεξής, Παπαθανασίου,  Λιβαθηνός, Γεμετζάκη, Μεσσάλας) αλλά και όλους αυτούς που στήριξαν το όραμά των Θεατρίνων θεατές και βιάστηκαν να πετάξουν μακριά μας (Μαριάννα Τόλη, Μπεάτα Ασημακοπούλου, Μιχάλης Κουκουλομμάτης, Βασίλης Μπουζιώτης) είναι στο σύνολο της η εμπειρία από την οποία αντλώ δύναμη να συνεχίσω. Οι δικοί μου ήρωες κατοικούν μέσα μου!

Στάθης: Θα μου επιτρέψετε να μείνει προσωπική εμπειρία. Ναι όντως είχα, έχω και ελπίζω να έχω στο μέλλον εμπειρίες που να μου δίνουν ώθηση, είτε να αντιστέκομαι, είτε να συνεχίζω την τέχνη που επέλεξα.

 

Και πριν κλείσουμε αυτή την μικρή μας παρουσίαση του Ντόριαν Γκρέυ, θα ήθελα επιγραμματικά να μου πείτε για τους φόβους και τις προσδοκίες σας για το μέλλον του θεάτρου, μέσα από τις δυσκολίες που περνάει.

Γιώργος: Ελπίζω να μην επηρεαστεί από την Πανδημία και να παραμείνει δυνατό, αν και οι πρώτες ενδείξεις για sold out παραστάσεις στο Πορτρέρτο μας δηλώνει πως ο κόσμο αδημονεί όσο και εμείς για το άνοιγμα των θεάτρων.

Και με την ευχή η Πολιτεία να μας στηρίξει γιατί είμαστε από τα πιο πληγέντα από την πανδημία επαγγέλματα – λειτουργήματα.

Στάθης: Το χειρότερο δεν είναι ότι γίνονται πλέον πολύ λιγότερες στο σύνολο της τέχνης όλων των μορφών τις δουλειές που είναι πάρα πολύ κακό αυτό, το χειρότερο για εμένα είναι πλέον το πως πάει να διαμορφωθεί και να αλλάξει η επαφή μας με την ίδια την τέχνη ακόμη και από εμάς τους ίδιους τους συντελεστές. Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά, πάρα πολλά άλλα θα μείνω μόνο στο παραπάνω που το θεωρώ το σημαντικότερο για την ώρα.

 

Γιώργο και Στάθη σας ευχαριστούμε πολύ για την παρουσία σας και ευχόμαστε καλή επιτυχία στο φιλόδοξο έργο σας, ευελπιστώντας να μιλήσουμε αναλυτικότερα με τον καθένα σας ξεχωριστά για την καλλιτεχνική σας πορεία και τις εμπειρίες σας από το θέατρο και όχι μόνο.

Εμείς ευχαριστούμε από καρδιάς!

 

2